Neden Bazı Günler Diğerlerinden Daha Uzun? Ekinoks ve Dönencelerin Sırrı

Yaz tatillerinin en uzun günlerinde dışarıda daha fazla vakit geçirmeyi kim sevmez ki? İşte bu
durumun nedeni, Güneş’in Yengeç Dönencesi üzerinde dik açıyla bize doğru gelmesi ile ilgilidir.
Ekinokslar, yıl içerisinde gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu özel zamanlardır. Bu durum, Güneş’in
ekvator üzerinde tam olarak yer alması nedeniyle oluşur. İlkbahar ekinoksu (21 Mart civarı) ile kuzey
yarımkürede ilkbahar, güney yarımkürede ise sonbahar başlar. Sonbahar ekinoksu (23 Eylül civarı) ise
tam tersi mevsimlerin başlangıcını işaret eder. Dönenceler ise Güneş’in gökyüzündeki en kuzey ve en güney noktalarına ulaştığı enlemlerdir. Yengeç Dönencesi (23.5° kuzey) ve Oğlak Dönencesi (23.5° güney) olarak adlandırılan bu dönenceler, tropikal iklim kuşağının sınırlarını belirler. Güneş, yaz
gündönümünde Yengeç Dönencesi’ne, kış gündönümünde ise Oğlak Dönencesi’ne dik gelir.

1. Ekinoks (Gece-Gündüz Eşitliği)

Ekinoks, yılda iki kez meydana gelen ve gece ile gündüzün eşit olduğu zamandır. Güneş, ekvatorun
tam üstünde yer alır, bu nedenle hem kuzey hem de güney yarımkürede gün ve gece süresi
neredeyse birbirine eşit olur.

İlkbahar Ekinoksu (21 Mart civarı): Bu tarihte kuzey yarımkürede ilkbahar başlar, güney
yarımkürede ise sonbahar.

Sonbahar Ekinoksu (23 Eylül civarı): Bu tarihte kuzey yarımkürede sonbahar başlar, güney
yarımkürede ise ilkbahar.

2. Dönenceler

Dönenceler, Dünya’nın eksen eğikliği nedeniyle Güneş’in gökyüzündeki en kuzey ve en güney
noktaya ulaştığı konumları temsil eder. Bu noktalar Güneş’in doğrudan dik açıyla geldiği en uzak
enlemler olup, tropikal iklim kuşağının sınırlarını oluştururlar.

Yengeç Dönencesi: Kuzey yarımkürede, 23.5° kuzey enleminde yer alır. Güneş, 21 Haziran
civarında Yengeç Dönencesi üzerine dik gelir ve bu, kuzey yarımkürede yaz gündönümüdür.
Bu tarihte kuzey yarımkürede en uzun gün, güney yarımkürede ise en uzun gece yaşanır.

Oğlak Dönencesi: Güney yarımkürede, 23.5° güney enleminde yer alır. Güneş, 21 Aralık
civarında Oğlak Dönencesi üzerine dik gelir ve bu, kuzey yarımkürede kış gündönümüdür. Bu
tarihte kuzey yarımkürede en uzun gece, güney yarımkürede ise en uzun gün yaşanır.

Genel Özet:

• Ekinokslar, gece ile gündüzün eşit olduğu zamanlardır (21 Mart ve 23 Eylül).
• Dönenceler, Güneş’in dik açıyla geldiği en kuzey ve en güney enlemleri belirtir (Yengeç ve
  Oğlak Dönenceleri).